Pompeii is een stad die tot de verbeelding blijft spreken, meer nog dan Oplontis, Stabiae en, misschien onterecht, Herculaneum. Allemaal steden die verzwolgen werden door de fatale uitbarsting van de Vesuvius. Het blijft dan ook een fascinerend schouwspel: een stad waar het leven die vierentwintigste augustus van 79 bevroor en ons op die manier een aanblik biedt op het dagelijkse leven en het uitzicht van een Romeinse stad in de eerste eeuw na Christus. De meeste boeken over Pompeii hebben het over het uitzonderlijke karakter van Pompeii als archeologische site en bespreken de stad zoals die eruit zag bij de vernietiging. Daarbij laten ze het uiteraard niet na te focussen op de vele schijnbare buitenissigheden die bij de opgravingen aan het licht kwamen.

Niet zo bij Mary Beard. Helemaal in de lijn van de recente archeologische tendensen bespreekt ze ook de ontwikkeling van de stad en wijst ze de archeologische plaatsen aan waar de geschiedenis zichtbaar wordt, van de eerste bewoning tot de opname van Pompeii in het Romeinse Rijk. Haar conclusie is misschien ontnuchterend, maar eerlijk. Pompeii is wat het is, een slaperig provinciestadje in de baai van Napels dat via bepaalde personen wel een link had met de grootstad Rome. Onder meer Nero's vrouw Poppaea zou afkomstig zijn uit de streek en Cicero had er een landgoed waarvan de kostprijs boven zijn budget lag. Voor de meeste Romeinen betekende het gebied niet veel meer dan wat het nu nog is: een vakantieoord om de hitte en de drukte van de metropool te ontvluchten.

Slaperig of niet, in dit boek wordt Pompeii helemaal tot leven gewekt. De flamboyante Beard ? ga maar eens naar haar blog 'a Don's Life' ? heeft er dan ook de geknipte achtergrond voor. Ze bestudeert Pompeii al jaren en heeft als classica een grondige kennis van de Griekse en Romeinse literatuur. Geeft ze met 'Petronius' Cena Trimalchionis', het relaas van een decadente maaltijd bij een vrijgelatene thuis, een correct beeld van hoe het er aan toe ging in de betere middens van gearriveerden in Pompeii? Geen idee, maar het schept in elk geval een sfeer die de ruïnes niet kunnen oproepen. Toch laat ze ook de stenen spreken en ze helpt daarmee een hele reeks misverstanden de wereld uit, soms wat op het betweterige af. De modale lezer zal ook wel weten dat The last days of Pompeii van Edward Bulwer-Lytton een aanfluiting van de archeologische realiteit is, daarvoor hebben ze Beards voortdurende correcties niet nodig. Maar we vergeven het haar. In het Engelse taalgebied is deze klassieker nog altijd doorslaggevend voor de beeldvorming over Pompeii en een correctie is meer dan noodzakelijk.

Anderzijds werkt haar relativering van een aantal urban legends uit de archeologie verhelderend. Al te vaak gaan we immers makkelijk en graag mee in overhaaste conclusies. Wijzen de talrijke Vergiliuscitaten op een ongelooflijke culturele bagage bij de gemiddelde Pompejaan? Zo lijkt het op het eerste gezicht, maar het merendeel komt toch uit een te klein aantal beroemde passages om dat te besluiten. Of nog: 'to be or not to be' op de agenda van een puber wijst in de verste verte niet op een gedegen kennis van Shakespeare. Wie dit boek gelezen heeft, zal zich ook nooit meer door een zuiderse gids laten wijsmaken dat Pompeii een waar oord van zedenverloedering was omdat voor hem iedere schunnige tekst op een muur wijst op de aanwezigheid van een bordeel. Wat zou een archeoloog binnen tweeduizend jaar wel niet denken als hij de opschriften op onze bushaltes of de binnenkant van toiletdeuren opgraaft, aldus Beard. Hetzelfde geldt voor de talrijke fallusafbeeldingen: het zijn louter geluksbrengers.

Desondanks waagt Beard zich hier en daar toch aan reconstructies, meestal met het nodige voorbehoud, maar steeds overtuigend. We vinden geen aanwijzingen van verkeersborden, maar het kan niet anders of er moet een systeem van eenrichtingsverkeer geweest zijn om botsingen te vermijden. Ze laat zo ook voornamelijk zien dat er veel is dat we nooit zullen weten. Wijst de vondst van tuingereedschap in een atrium erop dat het daar altijd bewaard werd, was men bezig met een verbouwing, of is het daar gewoon achtergelaten toen de bewoners hun bezittingen verzamelden en uitzochten wat ze zouden meenemen op hun vlucht? Misschien was zelfs het Pompejaanse rood, zo beroemd en een tijdlang helemaal in de mode in Europa, niet zo overvloedig aanwezig in de interieurs van toen, maar zijn de oorspronkelijke gele vlakken gewoon verkleurd door de hitte... Definitief zal een boek over Pompeii wel nooit zijn. De opgravingen zijn nog niet voltooid ? het is verbazend dat men nog niet begonnen is met het blootleggen van vermoedelijk interessante locaties ? en nieuwe technieken en inzichten dwingen onderzoekers voortdurend hun bevindingen bij te stellen. Maar dit boek biedt, van alles wat de laatste jaren verschenen is, ongetwijfeld de beste stand van zaken. Het gaat in de breedte en in de diepte, en het is bovendien goed geschreven door een dame met een heerlijke tongue in cheek. [Dieter Wildemauwe] Hide text

Vaak zijn publicaties over Pompeii, de Romeinse stad ten zuiden van Napels die in 79 na Christus door een uitbarsting van de Vesuvius van de aardbodem verdween, niet meer dan fotoboeken over met name de prachtige fresco's die in de loop der eeuwen in de weer opgegraven stad zijn teruggevonden. Mary Beard kiest echter voor een geheel andere benadering. Zij kruipt als het ware in de huid van de vroegere bewoners en brengt ze daarmee tot leven. En presenteert daarmee een fascinerend inkijkje in het dagelijkse leven in Pompeii. Dat is een bijzondere prestatie. We moeten immers niet vergeten dat de vulkaanuitbarsting natuurlijk in eerste instantie een menselijke tragedie was, waarbij duizenden inwoners om het leven kwamen. Maar dit boek doet nog meer. Op bijna elke pagina worden bestaande mythen en stereotypen over Pompeii aan een nader onderzoek onderworpen en vaak verworpen. Daarmee is het een van de interessantste boeken geworden die ooit over Pompeii zijn geschreven. En een welkome aanvulling bij die meestal prachtige fotoboeken. Bevat illustraties in zwart-wit en kleur, een uitgebreide bibliografie en een register. Hide text