BRUSSEL -- Het vijfde boek over Harry Potter is dik en niet te duur, het wordt na een trage aanzet toch weer heel spannend en het bevat een idealistische boodschap. Waarom moet het dan zo sterk gehypet worden?
VRIJDAGNACHT twee uur gewacht en aangeschoven om een exemplaar te pakken te krijgen. 's Ochtends beginnen te lezen. Tot het middagmaal. Wat er allemaal in gebeurt, vraagt mijn zoon -- ,,of nee, laat maar zitten, ik wacht wel''. Avond, nog 250 pagina's te gaan. Middernacht, Perkamentus dekt het verhaal toe met een ontroerende biecht aan zijn leerling. De letters dansen voor mijn ogen.
Nee, ik kan het u niet aanbevelen, de nieuwe Potter in één ruk uit te lezen. Het boek is zo dik als een baksteen, komt bijzonder traag op gang en evolueert daarna geweldig snel. Constant duiken zoveel details op, gebeurt er zoveel nieuws, dat je niet diagonaal kan lezen. Sla een paar pagina's over en je bent niet meer mee.
Het verhaal is opgebouwd zoals de vorige boeken. Harry is inmiddels vijftien en zit zijn vakantie uit bij zijn pleegfamilie, de burgerlijke familie Duffeling. Hij wandelt rond en vier pagina's lang denkt hij gefrustreerd na over zijn eenzame bestaan. Niemand contacteert hem, alsof alles peis en vree is. Terwijl Harry vreest dat het ergste op til is.
Zo begint een verhaal waarin ,,believers'' tegenover ,,non-believers'' staan. In het vorige boek ontdekte Harry dat de zwarte vorst Voldemort uit zijn schimmige bestaan verrezen was. Maar niemand gelooft hem, tenzij de ,,Orde van de Feniks'', een groepje getrouwen dat ondergronds moet werken. Want het machtige ministerie van Toverkunst doet, met hulp van de krant The Daily Prophet, zijn uiterste best om Harry met zijn absurde verhalen als een aandachtvragende egotripper voor te stellen. Harry's steunpilaar Perkamentus, het schoolhoofd van Zweinstein, is in de ogen van die krant een dementerende zot.
Harry heeft weinig tijd om te mokken. Hij wordt overvallen door een paar ,,dementors'', de duistere bewakers van de gevangenis Azkaban, die normaliter niet in de mensenwereld horen te komen. Daarop wordt hij geëvacueerd naar het geheime hoofdkwartier van de Orde van de Feniks, waar hij blijft tot het nieuwe schooljaar begint. We zitten al aan pagina 180.
Dan maakt het verhaal eindelijk vaart, in de stijl die we onderhand van Rowling gewend zijn. Toch is er iets veranderd. De wereld is een minder geordende plaats en het is niet meer duidelijk wie aan welke kant staat. Rowling laat zich in dit boek nogal gaan op het psychologische vlak. Er wordt wat afgedroomd en de schrijfster gaat graag dieper in op de beweegredenen van haar karakters.
Vooral Harry is veranderd. Een onevenwichtige puber met zware driftbuien en veel frustraties is hij geworden. Er wordt druk over hem geroddeld en hij gaat meteen in de clinch met de nieuwe leerkracht Umbridge, die Zweinstein in de pas van het ministerie laat marcheren en Harry subtiele lijfstraffen oplegt. Rowling maakt hier heel erg duidelijk hoe ze denkt over autoritair onderwijs.
Rowling is ook een beetje uitgeschreven over Zweinstein zelf en zoekt allerlei mogelijkheden om haar blikveld te verbreden. Ze laat de halfreus Hagrid een alliantie zoeken met de reuzen, die echter al in de ban van Voldemort zijn. Het laat zich aanzien dat we in de laatste twee boeken afstevenen op een kolossale botsing. Op het einde van dit nieuwe boek krijgen we daar in een stevig gevecht, met dodelijke afloop voor één karakter, al een voorsmaakje van.
Maar ontdekt u het liever zelf. 766 pagina's ontspanning en lering, je kunt er enige tijd mee voort. Het boek kost nog geen twintig euro, en dat voor een hardback. En jawel, ook volwassenen kunnen genieten van dit spannende kinderboek. Niet omdat ze kinds of dom of lui zijn, maar omdat het plezierig is om nog eens een verhaal te beleven zoals je dat als kind deed.
En kon het korter? Ongetwijfeld. Wellicht was het dan zelfs beter geweest. Maar kinderen houden van al die details en ik heb nog niemand horen klagen dat het vorige boek (545 pagina's) te dik was. Potter is niet het beste kinderboek dat je vandaag kan kopen, verre van. Maar het is zeker een van de meest meeslepende boeken.
De voorbije dagen klonk er echter ook andere kritiek. Niet op het nieuwe boek, want dat had nog niemand gelezen. En niet omdat het in de Nederlandse vertaling verschijnt op het ongezegende moment dat de kids vlak voor hun kerstproefwerken staan. Al raakt dat gegeven wel aan de kern van de zaak: gaat het hier nog om een gezond succes of om een voorbeeld van keiharde marketing?
Vijf jaar geleden was hij een onschuldige jongen, die Harry Potter. Lag plots in de boekenwinkels, verkocht een beetje, en de mensen vertelden het door, zodat er steeds meer boeken over de toonbank gingen. Tot daar was het allemaal mooi. We hadden Potter en er was nog plaats zat voor de rest.
Maar de jaren zijn verstreken en nu is Potter ,,het grootste fenomeen in de geschiedenis van de boekdrukkunst'', zoals Jeremy Paxman het afgelopen donderdag stelde in een BBC-interview met J.K. Rowling. De New York Daily News heeft een proces van meer dan honderd miljoen euro aan zijn been, omdat de krant ,,kleine citaatjes'' uit het boek publiceerde en daarmee de dure promotiecampagne schaadde. Potter heeft ons en voor de rest is geen plaats meer.
J.K. Rowling verdedigt de extreme geheimhouding rond haar boek met de stelling dat het verhaal voor iedereen spannend moet blijven. Maar is die mooie, maar naïeve reden nog te onderscheiden van de motieven van Warner Bros, dat al enige tijd geleden aankondigde dat iedereen die inbreuk pleegt op de bepalingen, agressief vervolgd zou worden?
De magie van Potter wordt erdoor verstoord. Hij wordt ons door de strot geramd en J.K. Rowling kan er blijkbaar niets tegen doen, tenzij de schade beperken. Door dat alles dreigt vroegtijdige verveling. En de Potter van in het begin, die we moesten leren kennen door enkel het boek te lezen, bestaat niet meer. Hij is een reclamefiguur geworden, een beeld uit de bioscoop, een nieuwsitem, een T-shirt.
J.K. Rowlings sterkste antwoord op de hype was een goed boek af te leveren. Dat heeft ze gedaan. Dat is alles waar het om gaat. Wie het wil proberen, kan rustig de tijd nemen en het dan verder vertellen.
Hide text